azeta zvicerane, Neue Zürcher Zeitung, ka publikuar një shkrim të gjatë në lidhje me raportet e Qeverisë Kurti me aleatët më të fortë të Kosovës. Aty flitet për distancim të shteteve, sidomos atyre të Quint-it (ShBA, Britani e Madhe, Gjermania, Francë dhe Itali), nga veprimet e fundit të Qeverisë Kurti, sidomos të asaj për dinarin.
Nëse ecni drejt lindjes në bulevardin “Bill Clinton” në kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë, përfundimisht do të kaloni rrugën “George Bush”. Nga ana veriore, rrugën Madeleine Albright e gjeni sa e gjuan gurin.
Lidhja me ShBA-në, obstetrin më të rëndësishëm të shtetit më të ri në Evropë, është e fortë në Kosovë dhe nuk pasqyrohet vetëm në emrat e rrugëve. Një model i Statujës së Lirisë qëndron në çatinë e një hoteli në Prishtinë. Shtëpia e një ish-nënkryetari të qeverisë është modeluar sipas Kapitolit në Uashington.
Asnjë nga këto nuk janë rastësi. Kosova ka qenë gjithmonë në krye të listës së vendeve me popullsinë më miqësore ndaj Amerikës në botë.
Fjalë të qarta nga Uashingtoni
Në thelb asgjë nuk ka ndryshuar. Por në nivel qeveritar, marrëdhëniet dypalëshe janë përkeqësuar ndjeshëm. Kosova nuk shihet më si studenti model i Ballkanit në Uashington, përkundrazi.
Në fillim të marsit, ambasadori amerikan në Prishtinë, Jeffrey Hovenier, foli për një “partneritet të trazuar” me qeverinë e Kosovës. Më parë, Zëvendës Sekretari i Shtetit, James O’Brien, kishte thënë me një ton kërcënues se ShBA-ja do t’i trajtonte në të njëjtën mënyrë vetëm ata që i trajtonte si partnerë.
I dërguari i posaçëm për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, nuk lë asnjë dyshim se kë fajëson për shqetësimin. Escobar së fundmi tha troç se qeveria e tij kishte një problem komunikimi me kryeministrin e Kosovës, Albin Kurti. BE, NATO, por edhe aleatët në rajon si Shqipëria apo Maqedonia e Veriut, kanë të njëjtin problem.
Këto janë njoftimet zyrtare. Fjalë edhe më të ashpra fliten me dyer të mbyllura në qarqet diplomatike në Prishtinë.
Asnjë konsultim me partnerët
Arsyeja e mosmarrëveshjes së fundit ishte vendimi i Kosovës për të mos lejuar më importin e parregullt të dinarëve serb. Shumë pjesëtarë të pakicës serbe në Kosovë marrin pensione ose paga në dinarë nga Beogradi, të cilat nuk mund të merren më.
Aleatët perëndimorë nuk e vënë në dyshim të drejtën e Prishtinës për të zbatuar përdorimin e monedhës kombëtare, euros. Është kritikuar zbatimi i vendimit. Afatet e shkurtra dhe informacionet e pakta paraprakisht po shkaktojnë vështirësi të panevojshme për popullatën e prekur serbe. Kjo nga ana tjetër i rëndon negociatat me Beogradin.
Mbi të gjitha, megjithatë, njerëzit shqetësohen nga fakti që Prishtina nuk e diskutoi masën paraprakisht me Quint-in, pesë aleatët më të rëndësishëm: ShBA-në, Britaninë e Madhe, Gjermaninë, Francën dhe Italinë.
Trupat e NATO-s garantojnë sigurinë
“Veprimet solo të Kurtit po shkaktojnë zhgënjim të madh në Perëndim”, thotë analisti politik Agon Maliqi në një intervistë. “Sidomos nëse këto kanë ndikim në situatën e sigurisë. Sepse në fund, KFOR-i e paguan çmimin për të”. Forca mbrojtëse e NATO-s është ende garantuesi i fundit i sigurisë së Kosovës.
Pas zgjedhjeve lokale të majit të kaluar, forca duhej të ndërhynte në veriun e populluar nga serbët. Për shkak se pakica serbe i bojkotoi zgjedhjet, kryetarët shqiptarë u zgjodhën edhe në komunat me shumicë serbe. Pavarësisht mungesës së legjitimitetit, Kurti insistoi në emërimin e tyre, gjë që çoi në protesta të dhunshme. Disa dhjetëra ushtarë të NATO-s u plagosën.
BE-ja më pas vendosi sanksione ndaj Prishtinës. Vlera simbolike e këtij veprimi është e madhe. Për herë të parë në negociatat e ndërlikuara ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit, Perëndimi e sheh palën kosovare të paktën po aq të vështirë sa atë serbe. Dhe kjo përkundër faktit se Beogradi nën presidentin Alleksandar Vuçiq nuk është aspak konstruktiv dhe vazhdimisht kërcënon Kosovën.
Kurti krijon fakte
Ashtu si shumica e bashkatdhetarëve të tij, kryeministri i Kosovës Kurti është i frustruar nga mungesa e progresit në dialogun me Serbinë. Beogradi vazhdon të refuzojë kategorikisht të njohë shtetësinë e ish-krahinës dhe po minon sistematikisht stabilitetin në vend. Një shembull drastik ishte sulmi i paraushtarakëve serbë ndaj policëve të Kosovës në shtator të vitit të kaluar.
Kurti gjithashtu ka pak besim në përpjekjet ndërmjetësuese të Perëndimit dhe aspak në kundërshtarin e tij Alleksandar Vuçiq. Prandaj ai përpiqet të krijojë fakte në mënyrë të njëanshme. Aty ku Serbia bullizon Kosovën, Kurti vendos masa reciproke. Dhe ai vazhdimisht insiston në sovranitetin e plotë të vendit të tij, si për shembull me vendimin e dinarit.
Paraardhësit e Kurtit tashmë kishin ndërmarrë veprime vetë në mosmarrëveshjen me Serbinë. Ish-kryeministri Ramush Haradinaj, i zemëruar, vendosi tarifa ndëshkuese prej 100 për qind për importet serbe në vitin 2018. Por kanalet e komunikimit me partnerët tradicionalë mbetën gjithmonë të paprekura. Megjithatë, Quint-i ka pak ndikim te Kurti kokëfortë, i cili refuzon pushtetin e “konsujve perëndimorë” në Prishtinë vetëm për arsye parimore.
“Autizmi politik”
Zërat dashamirës e shohin këtë si dëshmi të integritetit personal të Kurtit. Kreu vetëmohues i qeverisë, i cili ishte i burgosur politik në Serbi gjatë luftës në Kosovë, nuk ka pse t’i frikësohet hetimeve të korrupsionit apo hetimeve të tjera.
Dyshohet se për lëshime janë pajtuar edhe ish-krerë të qeverisë, ish-komandantë të Ushtrisë Çlirimtare të UÇK-së, sepse ka pasur dëshmi për krime lufte dhe korrupsion ndaj tyre. Kurti, megjithatë, nuk ka skelete të tilla në dollap.
Me gjithë simpatinë e tij për qëllimin e një Kosove sovrane që nuk patronizohet nga askush, shumë vëzhgues e akuzojnë edhe Kurtin, i cili është parimor deri në kokëfortësi, se nuk mund të njohë realitetet politike. Fraza kryesore e “autizmit politik” të qeverisë nuk është e pazakontë.
“Ne nuk jemi ende një vend plotësisht sovran dhe kemi nevojë për mbështetjen e Perëndimit”, thotë Lulzim Peci nga grupi i ekspertëve Kipred në Prishtinë. “Nuk funksionon pa kompromise”.
Llogaritjet e brendshme politike
Një nga këto realitete politike është situata gjeopolitike globale. Lufta në Ukrainë ka rikthyer në fokus konfliktet e pazgjidhura në Ballkan. “Perëndimi absolutisht dëshiron të shmangë tensionet e mëtejshme në mënyrë që Serbia të mos rrëshqasë plotësisht në kampin rus”, thotë ish-ministri i Jashtëm Petrit Selimi. “Qeveria aktuale nuk e sheh këtë dhe po i largon vazhdimisht partnerët e saj duke ecur e vetme”.
Por edhe llogaritjet politike të brendshme luajnë një rol. Në fushatën elektorale të tre viteve më parë, Kurti kandidoi me një agjendë të reformës së politikës sociale. Për shkak se qeveria ka pak për të treguar në këtë drejtim, mosmarrëveshja me Serbinë po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme. Stili konfrontues i Kurtit është mjaft i popullarizuar në mesin e popullatës.
Për ironi, Kurti po miraton një strategji nga armiku i tij kryesor Alleksandar Vuçiq. Presidenti serb ka vite që ka shfrytëzuar çështjen e Kosovës për të shkëputur vëmendjen nga ankesat në Serbi.
“Humbja strategjike”
A fillon një kapitull i ri me vendimin e Kurtit për Manastirin e Deçanit? Së fundmi, kreu i qeverisë njoftoi se do t’i njihen të drejtat pronësore të manastirit ortodoks serb në Kosovën perëndimore mbi 24 hektarë tokë. Gjykata Kushtetuese e Kosovës tashmë ua kishte dhënë murgjve tokën vite më parë. Megjithatë, për shkak të natyrës simbolike të vendimit, të gjitha qeveritë deri më tani kanë refuzuar ta zbatojnë atë – pavarësisht kritikave të forta nga Perëndimi.
Kurti nuk lë asnjë dyshim se çështjes i është dorëzuar vetëm nën presion. Përndryshe ai do të kishte shkatërruar shanset e vendit të tij për t’u pranuar në Këshillin e Evropës. Përveç kësaj, menjëherë pas vendimit, qeveria i hodhi vaj zjarrit duke hequr tabelat cirilike të qyteteve në veriun e vendit të populluar me serb.
“Nuk mund të shoh ndonjë ndryshim në të menduarit e Kurtit”, thotë analisti politik Peci: edhe pse kjo është urgjentisht e nevojshme. Kosova është nën sanksionet perëndimore, ndërsa Vuçiqi mund të tundë shpatën e tij pa u ndëshkuar. “Po përjetojmë një disfatë strategjike të politikës së jashtme të Kosovës”.
